Który zmysł jest najważniejszy w życiu człowieka? Którym ze zmysłów postrzegamy „najbardziej”? W przypadku dorosłych zapewne będzie to wzrok lub słuch. Dotyk jest dla nas ważnym, lecz już nie tak uświadamianym w poznaniu świata zmysłem. Inaczej jest u małych dzieci. Coś, co dla nas nie jest wiodącym sposobem odczuwania otoczenia, dla małego dziecka jest tym głównym i najbardziej rozwiniętym zmysłem.

Dotyk to najwcześniej rozwijająca się umiejętność postrzegania otoczenia. Pojawia się u płodu już w okolicach 6 – 8 tygodnia ciąży i jej rozwój trwa jeszcze przez pierwszy rok życia, w miarę budowania osłonek tłuszczowych wokół włókien nerwowych w mózgu i rdzeniu kręgowym. Dzięki temu, że zmysł ten zaczyna rozwijać się najwcześniej, jest najsilniejszym zmysłem u noworodków, które nie widzą i nie słyszą wyraźnie.

Dotyk w rozwoju dziecka

Dla noworodka i małego dziecka dotyk jest podstawą poznawania zarówno swojego ciała, otoczenia i nawiązywania relacji. Małe dziecko poznaje podłoże, na którym leży, przedmioty, z którymi ma styczność, za pomocą dotyku. Dotyk ma niezwykle ważną rolę w procesie poznawczym i edukacji dziecka. Deficyt odpowiedniej ilości wrażeń czuciowych, dotykowych, może na późniejszych etapach rozwoju i życia skutkować problemami w kontaktach i komunikacji z innymi ludźmi.

Polecane artykuły

Dotyk dla dziecka jest zmysłem wiodącym, co oznacza, że jeżeli chcemy się z nim dobrze komunikować i wspierać jego rozwój, sami musimy nauczyć się komunikować z jego pomocą.

Nauka poprzez odczuwanie otoczenia sensorami dotyku jest dwukierunkowa. Po pierwsze, odbywa się poprzez kontakt dziecka z różnymi przedmiotami, fakturami, materiałami, substancjami. To dotyk, który wychodzi od dziecka i jest potężnym narzędziem poznawczym i edukacyjnym. Im więcej dziecko ma możliwości kontaktu ze zróżnicowanym otoczeniem, tym więcej jest w stanie się nauczyć. Poprzez dotyk poznaje osoby ze swojego otoczenia, uczy się swoich rodziców i bliskich.

Drugim kierunkiem jest dotyk, którym obdarzamy dziecko. Czucie to nie tylko obdarzanie dotykiem przedmiotów i osób, to także bycie dotykanym, odczuwanie pozycji ciała i budowanie jego świadomości. Dzięki naszemu dotykowi dziecko może poznać części swojego ciała, których samo nie jest w stanie odczuć. Bliskość fizyczna buduje więź psychiczną i poczucie bezpieczeństwa. Wpływa też na samoakceptację oraz uspokaja.

Dotyk w rozwoju inteligencji i emocji

Dotyk wpływa bardzo pozytywnie na rozwój inteligencji, przyspiesza powstawanie nowych synaps w mózgu. Dzięki naszemu dotykowi małe dziecko zaczyna być bardziej świadome swojego ciała. Może nawet nie wiedzieć do czego służą poszczególne jego części, ale już kojarzy je pozytywnie i zaczyna być świadome ich istnienia.

Musimy być świadomi tego, że nie każdy rodzaj dotyku będzie pozytywnie wpływał na rozwój emocjonalny. Musi być to dotyk pełen miłości i ciepła, który daje poczucie bezpieczeństwa i akceptacji. Dotyk czysto funkcjonalny, medyczny, nakierowany wyłącznie na zaspokajanie potrzeb fizjologicznych dziecka lub dotyk osoby zdenerwowanej, może przynieść przeciwne efekty. Nawet podczas codziennych czynności, jak noszenie, przewijanie, kąpanie, smarowanie, dotyk może być wypełniony miłością. I wtedy wspiera rozwój zarówno inteligencji, jak i emocji dziecka. Brak emocjonalnego ciepła będzie prowadzić do późniejszej reakcji oporu na bliskość, dotyk, do problemów z akceptacją samego siebie i funkcjonowaniem społecznym.

Zmysł dotyku to potężne narzędzie rozwojowe, którym zwykle możemy przekazać więcej niż słowami i gestami. I nierzadko efekty lub konsekwencje dotyku na wczesnym etapie życia są widoczne w późniejszych latach. Warto zadbać o odpowiednią komunikację czuciową, bo przynosi ona benefity nie tylko dziecku, ale i rodzicom, którzy mogą ze spokojem i radością obserwować zdrowy rozwój swojej pociechy.

Inspirowane: Sensoludki.pl – żłobek Bemowo